Εξαρχία των εν Ελλάδι Αρμενίων Καθολικών

Σύντομη ιστορική αναδρομή

1. Ιστορία του χριστιανισμού στην Αρμενία
Η Αρμενική εκκλησία έχει τις ρίζες της στην αποστολική παράδοση, αναγνωρίζοντας ως ιδρυτή της τον απόστολο Βαρθολομαίο. Πράγματι η Αρμενία υπήρξε η πρώτη χώρα όπου ο Χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία του κράτους χάρη στον Άγιο Γρηγόριο τον Φωτιστή, ο οποίος γύρω στο 301 μ.X. μετέστρεψε τον βασιλιά Τιριδάτη στον Χριστιανισμό. Για πολιτικούς λόγους, οι επίσκοποί του δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν στις Οικουμενικές Συνόδους της Κωνσταντινούπολης, της Εφέσου και της Χαλκηδόνος και έτσι ο οριστικός διαχωρισμός έγινε στις συνόδους του Vagharshapat το 506 μ.Χ. και του Divin μεταξύ των ετών 525-527 μ.Χ.

2. Οι σχέσεις με την Ρώμη και οι προσπάθειες της Ένωσης
Οι πρώτες σχέσεις μεταξύ των εκκλησιών της Ρώμης και της Αρμενίας ανέρχονται σύμφωνα με την παράδοση στον ίδιο τον Άγιο Γρηγόριο τον Φωτιστή. Η πρώτη περίοδος της ένωσης που έγινε από τους Αρμενίους της Κιλικίας με κέντρο το Σις της Μικράς Ασίας, χρονολογείται μεταξύ των ετών 1198-1375 μ.Χ. Από τον 14ο αιώνα υπήρχε μια Αρμένικη επαρχία στο σημε-
ρινό Λβιβ της Ουκρανίας(επί Πολωνικής-Λιθουανικής βασιλείας) και στις 8 Νοεμβρίου 1630 ο αρχιεπίσκοπος του Λβιβ Ν. Τορόσοβιτς πραγματοποίησε την ένωση με την Ρώμη. Παρομοίως ενώθηκαν με την Ρώμη και οι Αρμένιοι της Τρανσυλβανίας που την εποχή εκείνη αποτελούσε μέρος του βασιλείου της Ουγγαρίας. Άλλες Αρμενικές καθολικές κοινότητες χωρίς δικούς τους
επισκόπους υπήρχαν επίσης στην Κριμαία, στην Βενετία, στο Λιβόρνο, στην Ρώμη, στο Ναχιτσεβάν, στη Σμύρνη. στο Ισφαχάν καθώς και στην Αίγυπτο.
Έτσι όταν το 1707 μαρτύρησε ο ιερέας Τερ Κομιτάς Κιομιουρτζιάν (ονομάστηκε όσιος το 1929) οι Καθολικοί Αρμένιοι ανέρχοντο περί τους 10.000.

3. Ο μοναχός Μεχιτάρ
Το 1700 μ.Χ. ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον Αρμένιο μοναχό Μεχιτάρ ένα μοναστικό τάγμα που είναι σήμερα γνωστό ως Τάγμα των Μεχιταριστών Πατέρων.

4. Το Καθολικό Αρμενικό Πατριαρχείο
Η ιστορία και η ανάπτυξη της καθολικής πατριαρχικής δομής είναι αρκετά σύνθετη και περίπλοκη. Μια πρώτη προσπάθεια εκλογής Πατριάρχη για τους Αρμενοκαθολικούς έγινε το 1714, όταν στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε μια σύνοδος ανώτερων κληρικών και προυχόντων η οποία υπέδειξε ως επίσκοπο του Μαρντίν τον Μελκόν Ταζμπαζιάν. Το γεγονός αυτό καταγγέλθηκε στις τουρκικές αρχές, η σύνοδος διαλύθηκε και πολλοί Αρμένιοι μεταξύ αυτών και ο Μελκόν Ταζμπαζιάν καθώς και ο επίσκοπος του Χαλεπίου Αμπραχάμ Αρζντιμπιάν συνελήφθησαν. Άλλη μια ευκαιρία παρουσιάστηκε κάποια χρόνια μετά τον θάνατο του Πατριάρχη του Σις το 1737 και έτσι στις 26 Μαρτίου του 1740 εκλέχτηκε Πατριάρχης ο Αμπραχάμ Αρτζιβιάν ο οποίος επανήλθε στο Χαλέπι μετά από 7ετή φυλάκιση και 20 χρόνια εξορίας. Ο νέος Πατριάρχης πήγε στην Ρώμη και κατά την Ιερά σύνοδο της 26 Νοεμβρίου 1742 χειροτονήθηκε Πατριάρχης των Αρμενοκαθολικών της Κιλικίας από τον Βενέδικτο τον 14ο. Ο νέος Καθολικός Πατριάρχης εγκαταστάθηκε αρχικά στο Χρεμ του Λιβάνου και αργότερα ο διάδοχός του μετέφερε την έδρα στο Μπζομάρ το οποίο έγινε το πνευματικό κέντρο των Αρμενοκαθολικών.
 
Κατά την διάρκεια της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους που ξεκίνησε το 1915 και συγκεκριμένα το 1920 πολλοί Αρμένιοι ήρθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Η πρώτη αποστολή Αρμένιων προσφύγων από την Κέρκυρα προς την Αθήνα ξεκίνησε υπό τον πατέρα καπουτσίνο Ζοχραμπιάν το 1922. Στις 25 Δεκεμβρίου 1925 ιδρύθηκε από τον πάπα Πίο ΧΙ επίσημα η Αρμενική Καθολική Εξαρχία για τους Καθολικούς Αρμένιους της Ελλάδος.